گیاهان همانند سایر موجودات زنده نیاز به مواد غذایی دارند که بخشی از نیاز آنها از طریق نور خورشید تامین می شود، اما این تنها بخشی از نیاز گیاه است و خاک مناسب باید سایر مواد غذایی مورد نیاز گیاه اعم از عناصر درشت، ریز مغذی ها و سایر موارد را در خود داشته باشد که گیاه بتواند رشد مناسبی را داشته باشد. اگر تنها آب و نور را برای گیاه فراهم کنید اما از خاک آن غافل شوید علائم مربوط به کمبود مواد غذایی در گیاهان آپارتمانی و در برگ ها ظاهر می شود و بعد از مدتی که خاک فقیر شود، ممکن است که گیاه عمر خود را از دست بدهد.
استفاده از کود می تواند تا حد زیادی نیاز گیاهان را به عناصر برطرف کند، اما توجه کنید که استفاده غیر اصولی و بیش از حد کودها نیز باعث تجمع نمک درون خاک می شود که باز هم اثر منفی روی گیاهان خواهد داشت، لذا همیشه توجه کنید که هنگام استفاده از کود ها با برنامه ریزی منظم و به اندازه پیش بروید که اثر مطلوب خود را بر روی گیاهان بگذارد. از آنجایی که بیشتر خاک های ایران قلیایی هستند لذا می توانند عناصر مورد نیاز گیاه را شسته و در اختیار آنها قرار ندهند، پس بهتر است که در این موارد از کود هایی استفاده کنید که خاصیت کلات کنندگی دارند تا بتوانند عناصر راه در اختیار گیاه قرار دهند.
از طرف دیگر ریشه گیاهان آپارتمانی باید به اندازه ای قوی باشد که به راحتی بتواند مواد غذایی را جذب خود نموده و آن را در اختیار گیاه قرار دهد، چنانچه ریشه ضعیف باشد قادر به رساندن مواد غذایی به گیاه نیست. از عواملی که می تواند ریشه را ضعیف کند آبیاری بیش از حد و غرقابی شدن آن است که ریشه ها با پوسیدگی مواجه می شوند و گیاه را ضعیف می کنند. اگر می خواهید بدانید گیاهان آپارتمانی شما با کمبود چه نوع عنصری روبه رو هستند، بهتر است نشانه های مربوط به کمبود مواد غذایی در آنها را کاملاً بشناسید که آن را با علائم مربوط به سایر عوامل بروز دهنده مشکلات گیاهان اشتباه نگیرید.
چنانچه گیاهان آپارتمانی شما با نشانه های زردی برگ، یا کم شدن رشد و ضعیف شدن مواجه باشند، نشان دهنده کمبود عنصر نیتروژن است. عنصر نیتروژن جزء عناصر بسیار اصلی برای رشد گیاهان محسوب می شود که همواره باید در اختیار آنها قرار بگیرد. چنانچه گیاه شما با کمبود این عنصر مواجه است می توانید از کود های حاوی نیتروژن استفاده کنید، لازم به ذکر است که گلدهی در گیاهان گلدار که با کمبود ماده نامبرده مواجه باشند به تاخیر می افتد. حتماً در استفاده از کود نیتروژن اصولی پیش بروید و بیش از حد از آن استفاده نکنید زیرا تیرگی بیش از حد در برگ و پیچ خوردگی آنها را به دنبال دارد و ممکن است که گیاه شما مسموم شود.
اصلی ترین عامل نشان دهنده کمبود عنصر فسفر در گیاهان آپارتمانی تغییر رنگ ساقه و برگ آنها به بنفش است. چنانچه شما با این نشان مواجه شدید و گیاه دچار ریزش سریع برگ های پیرتر و کاهش رشد ریشه و همچنین کاهش گلدهی گردد نشان دهنده کمبود عنصر فسفر است.
مهمترین نشانه ای که به شما می گوید گیاه زینتی شما دچار کمبود زینک است، کمرنگ شدن بین رگه های برگ های گیاهان یا نکروز است که ممکن است در گیاهان برگ های پیر یا جوان رخ دهد و حتی مناطقی که دچار نیکروز شدند ممکن است که بمیرند. وجود لکه های زرد نیز روی برگ گویای این موضوع است.
بروز لکههای بنفش و یا سفید رنگ در زیر برگ ها، تغییر رنگ لبه برگ به قهوه ای همچنین پیچ خوردگی و یا لول شدن آنها نشان دهنده کمبود پتاسیم در گیاهان آپارتمانی است و ریزش برگ های تازه و جوان نیز از دیگر علائم مربوطه می باشد.
اگر گیاه شما با کمبود این ماده مواجه باشد برگ های جوان رگه های سبز خواهند داشت و فواصل بین رگه ها کمرنگ می شود، همچنین حاشیه برگ ها نیز قهوهای رنگ می گردد. یکی از اصلی ترین دلایل کمبود عنصر آهن خاک قلیایی و یا آهکی است که خود از سبب از دست رفتن این عنصر می شود، کود کلات آهن و اسید هیومیک در جبران این کمبود تاثیرگذار هستند.
اگر گیاه شما دچار کمبود اسید آمینه شود، نسبت به تنش های محیطی مقاومت کمتری خواهد داشت و از طرفی رشد آن نیز کم می شود و راحت تر مورد حمله آفات قرار می گیرد.
✓ عناصر پر مصرف یا ماکرو: شامل نیتروژن، پتاسیم و فسفر که گیاهان برای رشد مناسب به این 3 عنصر نیاز ضروری دارند.
✓ مواد مغذی مصرف متوسط: کلسیم، منیزیم و گوگرد جزء این دسته هستند.
✓ عناصر میکرو: گیاه نسبت به این دسته نیاز کمتری دارد، مانند مولیبدن، روی، مس، بور، آهن، سیلیس، کبالت و نیکل.
چنانچه ریشه گیاهانی که پاجوش و غده آنها اهمیت دارد نسبت به بعضی از عناصر مانند: آهن، پتاسیم، نیتروژن و فسفر دچار کمبود باشد، پاجوش و غده به خوبی تولید نمی شود؛ زیرا ریشه برای عملکرد بهتر و مطلوب خود نیاز به این عناصر دارد. توجه داشته باشید که در گیاهانی مانند زاموفیلیا و سانسوریا که غده و پاجوش مهم هستند استفاده از کود هایی که دارای این عناصر باشند به رشد آنها بسیار کمک می کند.
بعضی از کودها مانند کود های جلبک دار و همچنین هیومیک اسیدها به صورت ارگانیک تهیه می شوند و از مواد معدنی و طبیعی در طبیعت به دست می آیند، این کودها علاوه بر اینکه برای گیاهان هیچ گونه ضرری ندارند برای طبیعت نیز مشکل ساز نیستند. به عنوان مثال هیومیک اسید ماده ای تیره رنگ است که به اصلاح ساختار خاک کمک می کند و از طرفی بافت آن را نیز اصلاح می کند.
همیشه قبل از استفاده از کود برای گیاهان زینتی ابتدا نسبت به کمبود آن برای گیاهان خود اطمینان کامل حاصل فرمایید؛ استفاده بی رویه از کودها تحت هیچ عنوان توصیه نمی شود، زیرا سبب تجمع نمک که در نتیجه آن برای گیاه مشکل ساز می شود.
نکات پایانی
علائم مربوط به کمبود هر ماده غذایی در گیاهان آپاتمانی را به خوبی بشناسید که بتوانید در زمان مناسب آنها را جبران کنید. ممکن است که گیاهان علائمی را از خود بروز دهند که مربوط به کمبود عناصر مواد غذایی نمی باشد و شاید شما آن را با این مسئله اشتباه بگیرید، به عنوان مثال زرد شدن برگ گیاهان آپارتمانی می تواند ناشی از آبیاری زیاد یا کم ونامناسب بودن نور محیط نیز باشد. لذا در کنار تمام موارد گفته شده، شرایط نگهداری از گیاهتان مانند نور، زهکشی مناسب گلدان، خاک، آبیاری، رطوبت مناسب و غیره را در نظر بگیرید که شاید علت بیماری گیاه شما ناشی از یکی از این موارد باشد.
