گل سیکلامن (نگون سار)

خصوصیات گل سیکلامن

گیاه سیکلامن که به نگونسار و سیکلمه نیز معروف است، از خانواده Primulaceae (پامچال سانان) و بومی مناطق معتدل و مرطوب مدیترانه ای بوده و انواع بسیار مختلفی دارد؛ تنوع رنگی بالایی که در این گل دیده می‌ شود باعث شده محبوبیت فراوانی در بین عموم داشته باشد. این گیاه به عنوان یک گیاه ملی و ارزشمند شناخته می‌ شود به همین دلیل در اکثر منابع پسوند پرسیکوم دارد، پرسیکوم یعنی ایرانی همچنین اسم علمی این گیاه Cyclamen persicum است. مقاومت گل سیکلامن در شرایط محیطی نامناسب بالاست و به دلیل گلدهی در زمستان محبوبیت بالایی دارند؛ به طور کلی نگهداری از آن نسبتا آسان است. برگ های آن قلب شکلند و گل های سیکلامن معطرند و در رنگ های قرمز، صورتی، سفید و ارغوانی به وفور مشاهده می شوند، هر گل در ساقه ای مجزا رشد می کند و گلبرگ های آنها نیز اشکال مختلفی دارند.

برخلاف سایر گل و گیاهان آپارتمانی، زمان گلدهی سیکلامن در پاییز یا زمستان بوده و گلهای آن چند هفته باقی می مانند، البته در شرایط گلخانه ای ممکن است اواخر زمستان شاهد گل دادن سیکلامن باشید. نگهداری از این گل زینتی در گلدان و در محیط آپارتمانی نسبتاً راحت است و در این صورت ارتفاع آن به ۲۵ سانتی متر می رسد، اما باید توجه داشته باشید که زمان استراحت این گل آپارتمانی در تابستان می باشد و در این دوره نباید از کود سیکلامن استفاده کنید و انتظار گلدهی داشته باشید.

چه محیطی مناسب نگهداری از سیکلامن می باشد؟

میزان نیاز گل سیکلامن به نور به زمان گلدهی آن بستگی دارد، در فصل گلدهی گیاه را در برابر نور غیر مستقیم قرار دهید و در زمان استراحت گلدان را به محیطی سایه منتقل نمایید تا برای گلدهی بعدی آماده گردد. سیکلامن های پرسیکوم که در پاییز فعال هستند، جهت رشد مناسب در فصل رشد  خود (پاییز و زمستان) به محلی با نور فراوان نیاز دارند. در فصل پاییز که شدت آفتاب مانند تابستان نمی باشد، احتمال آفتاب‌ سوختگی برگ های این گیاه بسیار کم است، اما به هر حال در هر فصلی که دمای محیط بالا رفته و تابش شدید می باشد سعی کنید گیاه را از نور مستقیم نگه دارید تا دچار آسیب نگردد. اگر در فصل رشد و گلدهی سیکلامن را در محیطی با نور کم قرار دهید، باعث کاهش و عدم گلدهی، ریزش غنچه ها، کاهش سبزی برگ ها و افزایش طول دمبرگ ها می شود. در تابستان محیطی با نور کم و دمای نسبتا پایین محل مناسبی برای نگهداری از گل سیکلامن می باشد، همچنین می توانید گلدان های خود را در محیط خارج از آپارتمان و در سایه قرار دهید.

دما و رطوبت مناسب گل سیکلامن

گل سیکلامن تقریباً به دمای سرد مقاوم است و بهترین بازه دمایی آن 15 الی 18 درجه سانتیگراد در روز و شبها حداقل تا 7 درجه است. توجه داشته باشید که با بالا رفتن دما به بالای 20 درجه سانتیگراد این گیاه به خواب می‌ رود، دلیل این امر آن است که گرم بودن محیط این پیغام را به گیاه میرساند که زمان استراحت رسیده، همچنین در محیط گرم غنچه های آن باز نشده و حتی ممکن است دچار ریزش شوند. بسیاری از پرورش دهندگان گل سیکلامن توصیه می کنند اگر محیط نگهداری این گیاه گرم شد، رطوبت محیط را افزایش دهید، از روش های تامین رطوبت گل و گیاهان آپارتمانی ، روش جزیره انتخاب مناسبی برای اینکار می باشد.

آبیاری گیاه سیکلامن به چه صورت انجام می شود؟

یکی از مهم ترین نکات در نگهداری از سیکلامن نحوه آبیاری آن می باشد، از آبیاری بیش از حد گیاه پرهیز کنید چرا که آب اطراف پیاز جمع شده و سبب پوسیدگی و گندیدن آن می گردد. خشک شدن خاک گلدان سیکلامن، تعیین‌ کننده فواصل بین آبیاری این گیاه است، برای تعیین این زمان باید تا عمق دو سانتی متری خاک گلدان را بررسی کنید. هنگام آبیاری گل سیکلامن توجه نمایید که آب در اطراف گیاه و روی خاک بریزد و روی گل ها و تاج گیاه نرود، زیرا می تواند باعث پوسیدگی شود؛ همچنین جهت اطمینان می توانید از روش آبدهی از طریق زیر گلدانی نیز اقدام نمایید. از آنجایی که پیاز گل سیکلامن آب ذخیره می کند بنابراین به آبیاری زیاد نیاز ندارد، بهتر است هر گاه خاک گلدان خشک بود آبیاری را انجام دهید و تنها خاک را مرطوب نمایید، از طرفی کم آبی نیز ریزش برگ ها و غنچه ها را در پی خواهد داشت. بعد از اینکه گلهای سیکلامن پژمرده و خشک شدند، در دوره خواب بهتر است آبیاری آن را کاهش دهید، در زمان خواب این گیاه بهتر است خاکش بیشتر خشک باشد چرا که آب اضافی منجر به نابود شدن گیاه می شود.

در مورد گل سیکلامن پرسیکوم ، بعد از اتمام گلدهی از اواخر بهار آبیاری آن قطع شده تا گیاه وارد دوران خواب خود شود و از اواسط پاییز به تدریج آبیاری مجدد آن شروع می شود تا وارد دوره رشد جدید شود.

خاک مناسب و تعویض گلدان سیکلامن

هنگام کاشت یا تعویض گلدان گیاه سیکلامن حتما باید به زهکشی خوب خاک توجه کنید، به طور کلی توصیه می شود که از ترکیب خاک پیت موس و لوم (یا خاک با کیفیت باغچه)، شن و خاک برگ و شن استفاده گردد. تعویض گلدان گل سیکلامن بهتر است هر دو سال یکبار انجام شود، همچنین زمان مناسب اینکار در زمان استراحت گیاه یعنی اواخر بهار و تابستان می باشد. اگر علائمی مانند علائم زیر مشاهده کردید، نشان از کمبود مواد غذایی خاک و نیاز به کود دهی سیکلامن دارد:

• برگ های ریز

• زرد شدن یا رنگ پریدگی برگ ها

• عدم تشکیل گل

چگونه گیاه سیکلامن را تکثیر کنیم؟

تکثیر گل سیکلامن به روش های مختلف مانند: کشت بذر، تقسیم بخش ژوخه ای و تقسیم برگ صورت می گیرد. برای تقسیم غده های گل سیکلامن باید آنهایی را که جوانه دارند انتخاب کنید و در زمان استراحت گیاه تکثیر را انجام دهید.

برای کاشت بذر سیکلامن می توانید از قبل آنها را مرطوب کنید، اینکار به جوانه زنی آنها کمک می کند، سپس در اواخر تابستان قبل از سرد شدن هوا آنها را در بستری سبک در عمق حداکثر یک سانتی  متری بکارید. اگر بذر تازه باشد، احتمال جوانه زنی آن بیشتر است؛ بعد از کاشت بذر سیکلامن باید گلدان را در محیطی تاریک و مرطوب قرار دهید، دمای این محیط نیز بهتر است در حدود 14-15 درجه باشد. مدت زمان مورد نیاز برای جوانه زنی بذرهای سیکلامن حدود یک تا دوماه می باشد، بعد از اینکه هر جوانه حدود 3 تا 4 برگ داشت می توانید آن را به گلدان اصلی انتقال دهید، در زمان انتخاب گلدان مناسب برای گل سیکلامن دقت کنید که نباید بیش از حد بزرگ باشد زیرا می تواند باعث تاخیر در گلدهی نیز شود.

نکات خاص در نگهداری از گل سیکلامن

✓    چنانچه گیاه دچار ریزش برگ شود نشان دهنده کم آبی و خشکی هوا است و سوختگی برگ ها و عدم رشد به دلیل تابش نور شدید و طولانی مدت می باشد.

✓    می توانید ماهانه یک بار از کود مخصوص سیکلامن رقیق شده با آب استفاده کنید، البته برای میزان مناسب کود دهی بهتر است با یک متخصص مشورت کنید.

✓    از کود دهی بیش از اندازه گل سیکلامن خودداری نمایید، زیرا سبب افزایش رشد رویشی و عدم گلدهی یا ریزش گلهای آن می گردد.

✓    اگر شکوفه گل سیکلامن می ریزد، نشان از دمای بالا، نور یا آبیاری کم و همچنین کود دهی بیش از حد باشد؛ البته این موارد می تواند باعث تاخیر در گلدهی نیز شوند.

✓    یکی از دلایل عدم گلدهی سیکلامن، عمیق کاشته شدن غده ها در زمان کاشت یا تعویض گلدان می باشد، بنابراین غده گیاه را در عمق 2 تا 3 سانتی متری سطح خاک بکارید و دقت کنید که برعکس نباشد.

✓    آفاتی که گیاه سیکلامن را تهدید می کنند عبارتند از سرخرطومی انگور، کنه و تریپس؛ برای رفع آنها می توانید از روش های درمان آفات گیاهان آپارتمانی استفاده کنید.

✓    گل سیکلامن ممکن است به بیماری های ویروسی و قارچی نیز مبتلا شود و پوسیدگی ریشه و پوسیدگی نرم باکتریایی نیز تهدید کننده اینگل زینتی هستند که به دلیل رطوبت زیاد خاک ایجاد می شوند.