بونسای (بنسای)

خصوصیات گل بنسای

گیاه بونسای درختی کوچک و به عبارتی مینیاتوری است که در گلدان کاشته می شود و در انواع مختلفی وجود دارد. در واقع این نام برگرفته از کلمه ژاپنی "بن سای" و به معنی کاشت در ظرف می باشد. ظاهر زیبا و شیک این درختچه موجب علاقمندی بسیاری از افراد در نگهداری انواع مختلف این درختچه مینیاتوری به خصوص بونسای جنسینگ شده که به مراقبت زیادی نیاز ندارد.

بن سای ها گروهی از گیاهان هستند که با روش های خاصی ریشه و ساقه آنها کوتاه شده و در گلدان کاشته می شوند، همچنین برای شکل دهی به بونسای آن را به روش خاصی هرس و سیم پیچی می کنند. گیاه بونسای از خانواده موراسه و بومی نواحی شرق آسیا می باشد، این گیاه گونه های زیادی دارد که فراوان ترین گونه آن جنسینگ است و نیز مشهورترین گونه بونسای در ایران می باشد. بونسای دارای ریشه و ساقه های قوی و آبشاری شکل با برگ های سبز روشن به شکل بیضی نوک تیز می باشد.

محل نگهداری مناسب بونسای

برای نگهداری از این گیاه در آپارتمان لازم است شرایط محیطی مورد نیاز آن را فراهم آورید تا شاهد از بین رفتن بونسای خود نباشید، برای یافتن بهترین مکان قرار دادن بنسای ابتدا باید به نوع بونسای و نیازهای آن توجه کرد، بنسای را باید از گرمای مستقیم دور نگه داشت و آن را در مکانی پر نور قرار داد. گیاه زینتی بونسای به حداقل 6 ساعت نور در طول روز نیاز دارد بنابراین این گیاه می تواند در شرایط مناسب دمایی نیز در فضای باز نیز قرار گیرد، اما به طور کلی نور غیر مستقیم یا سایه یعنی در فاصله یک متری پنجره های رو به جنوب و پس از آن غربی یا شرقی برای نگهداری از این گیاه آپارتمانی مناسب می باشد. البته قرار دادن بونسای در برابر پنجره های شمالی نیز مشکلی ایجاد نمی کند اما گیاه را نیازمند به نور غیرطبیعی می کند. عدم دریافت نور کافی سبب شده تا برگ های گیاه بونسای به سرعت شروع به ریزش کند، در صورت نبود نور کافی در منزل می توانید از نور مصنوعی استفاده کنید. 

رطوبت و دمای مناسب برای گیاه بونسای

بن سای به رطوبت متوسطی برای رشد مناسب نیاز دارد و این نیاز در فصل زمستان کمی بیشتر می شود. برای تامین رطوبت بونسای می توانید از روش جزیره استفاده کنید، به این صورت که در یک ظرف پهن یا سینی یک لایه سنگ کوچک ریخته و روی آن آب بریزید و گلدان را روی آن قرار دهید، بخار آب این جزیره رطوبت مورد نیاز بنسای را فراهم می کند. برای استفاده از این روش باید دقت کنید که گلدان با آب در تماس مستقیم نباشد زیرا آب زیاد موجب پوسیدگی ریشه این درختچه زینتی خواهد شد. البته به جز روش جزیره می توانید از سایر روش های تامین رطوبت گیاه در خانه مانند استفاده از دستگاه رطوبت ساز و ... نیز استفاده کنید.

نوع بنسای (گرمسیری، سردسیری) در تعیین دمای محیط قرارگیری آن موثر است، به عنوان نمونه بونسای جنسینگ بومی مناطق گرمسیر بوده و نیاز به نگهداری در دمای بالاتر دارد. اما به طور میانگین دمای 10 تا 28 درجه سانتی گراد برای انواع ین گیاه آپارتمانی مناسب می باشد. در طورتی که در منطقه ای سرد ساکن هستید اگر دمای هوا به زیر 5درجه سانتی گراد می رسد نباید بنسای را در فضای آزاد مانند پاسیو یا تراس قرار دهید، در این مناطق نور و گرمای خورشید از پشت پنجره برای گل بن سای کافی می باشد. همچنین دمای بالا ی 25 درجه باعث آسیب به بونسای شده و نیاز به غبارپاشی را در آن افزایش می دهد.

چگونه گل بنسای را آبیاری کنیم؟

آبیاری به گل بونسال یکی از مهمترین بخش های نگهداری از این گیاه آپارتمانی می باشد زیرا این درختچه تزئینی تشنگی را دوست ندارد و به سرعت به آن واکنش نشان می دهد. بونسای به آبیاری منظم و متوسطی نیاز دارد، اجازه دهید مقداری از رطوبت در خاک باقی بماند. بسته به شرایط محیطی، نوع بونسای و خاک گلدان زمان آبیاری گیاه بن سای متفاوت است؛ برای مشخص کردن اینکه گلدان بنسای شما به آبیاری نیاز دارد یا خیر بهتر است خشکی خاک را بررسی کنید. می توان هر پنج تا ده روز یک بار این گیاه را آبیاری کرد، البته این فاصله بین دو آبیاری نیز بستگی به دمای هوای محیط دارد و در فصل زمستان باید بیشتر باشد. آبیاری بونسای باید به صورتی باشد که آب کاملا سطح خاک را خیس کرده و آب اضافی از زیر گلدان خارج شود، همچنین فشار گلدان باید به صورتی باشد که خاک داخل گلدان را جابجا نکند. رطوبت زیاد می تواند پوسیدگی ریشه را به دنبال داشته باشد، همچنین آبیاری بیش از حد بونسای سبب زرد شدن برگ های گیاه می شود.

روش دیگری که میتوانید برای آبیاری گل بنسای از آن استفاده کنید، قرار دادن گلدان حاوی بونسای درون یک ظرف بزرگ پر از آب می باشد، به طوری که آب به گیاه نرسد، سپس با تمام شدن حباب های هوا باید گلدان را از ظرف خارج کنید. از هر کدام از روش های آبیاری بونسای که بخواهید استفاده کنید، در خصوص اطلاع و یادآوری زمان دقیق آبیاری این گیاه زینتی می توانید از بخش گلخانه من در وب سایت گلاتور استفاده کنید.

تعویض گلدان و خاک بونسای

در صورتی که ریشه های بونسای گلدان را پر کند ، باید گلدان آن را عوض کرد؛ هر دو سال یک بار و در فصل بهار یا تابستان برای این کار زمان مناسبیست. برای تعویض گلدان بنسای باید از گلدانی با اندازه استاندارد، دارای زهکش و خاک مناسب بهره گرفت؛ همچنین زمانی که گلدان این گل زینتی نیاز به تعویض ندارد می توانید تنها خاک آن را تعویض کنید تا مواد مغذی بیشتری به آن برسد.

مانند هر گیاه زینتی  دیگر خاک بنسای نیز عامل بسیار مهمی در نگهداری آن بشمار می رود، خاک این گیاه باید در عین حال که آب مورد نیاز را در خود نگه می دارد، زهکشی مناسبی نیز داشته باشد، همچنین با داشتن ذرات درشت امکان گردش هوا و اکسیژن را برا ی ریشه های بونسای فراهم کند. یکی از روش های فراهم کردن بستر مناسب، خرید خاک مخصوص بونسای می باشد که در تمامی گل فروشی و گلخانه ها موجود می باشد که شامل خرده سفال، پومیس و ستگ گدازه هستند.

هرس کردن و تکثیر گیاه زینتی بونسای

گیاه زینتی بونسای را می توان به روش های کاشت بذر و کشت بافت (قلمه) تکثیر نمود. در صورتی که میخواهید از روش اول استفاده کنید باید بذر بنسای را در یک گلدان مناسب با خاک مرطوب بکارید و آن را با نایلون بپوشانید. اگر میخواهید از طریق قلمه بونسای را تکثیر کنید باید با یک چاقو یا قیچی تیز و ضدعفونی شده یک ساقه سالم از آن را جدا کنید و در یک گلدان کوچک با خاک مرطوب بکارید، سپس آن را با یک پلاستیک دارای سوراخ بپوشانید و منتظر بمانید تا سه یا چهارهفته بعد ریشه دهد.

هرس کردن گیاه آپارتمانی بن سای یک کار تخصصی می باشد و بهتر است از اینکار خودداری کنید چرا که ممکن است باعث از بین رفتن گیاه شوید. اما اگر قصد دارید خودتان اینکار را انجام دهید باید حوصله و ظرافت بخرج دهید و با دقت بسیار و با استفاده از قیچی مخصوص ضدعفونی شده شاخ و برگ های خشک را بچینید؛ اگر قصد شکل دهی به بونسای خود را دارید می توانید با احتیاط برخی از شاخه های بالایی آن را نیز هرس کنید.

نکات خاص در نگهداری از گیاه آپارتمانی بنسای

✓      گیاه بونسای را از سرما و گرمای شدید و مستقیم دور نگه دارید تا در رشد آن اختلالی ایجاد نشود.

✓      گلدان بونسای را به دفعات جابجا نکنید زیرا به گیاه شوک جابجایی و شوک دمایی وارد می شود و ممکن است پژمرده شود.

✓      کوددهی بن سای در فصول رشد آن (از اواسط بهار تا اوایل پاییز) باید با استفاده از کودهای عمومی یا کودهای مخصوص بنسای انجام شود، استفاده از کود برای این گیاه آپارتمانی به صورت ماهانه کافی می باشد.

✓      مهمترین آفاتی که بونسای را تهدید میکند شته، کنه، شپشک و بیماری قارچی هستند که در صورت مشاهده هر کدام از آن ها باید از سموم قارچ کش و حشره کش مناسب استفاده کنید.

✓      آبیاری بیش از حد و مشکلات قارچی ممکن است باعث زرد شدن برگها و ریزش آنها شوند،  در صورت مشاهده این مشکل آبیاری را کاهش دهید و زهکشی گلدان را بررسی کنید.

✓      اگر ریزش برگ های سبز گیاه بونسای را مشاهده کردید، به این معنیست که گیاه در نور کم یا دمای پایین قرار دارد و باید آن را به مکانی با شرایط نگهداری ایده آل منتقل کنید.